Yararlı Bilgiler
A VİTAMİNİ
Yağda çözünen bir vitamindir. Hayvan dokularında retinoidler, bitki dokularında karotenoidler şeklinde bulunur. A vitamininin öncüsü olan karotenoidler, vücutta retinole dönüşerek A vitamini etkinliği gösterirler. Bitki dokularının sarı ve turuncu renkli olması A vitamini etkinliği olduğunu gösterir.
A vitamini vücutta işlev olarak ;
- Gözün değişik ışık durumlarında görebilmesini sağlar.
- Deri ve organları saran koruyucu epitel dokunun bütünlüğünü sağlar.
- Embriyonik gelişimde önemli rol oynar, böylece beyin, omurilik, kalp ve kulak gibi organların ve kemiklerin gelişimini sağlar.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Karotenoidler, antioksidan özelliği nedeniyle kansere karşı koruyucudur.
- Demir metabolizmasında ve troid hormonlarının birbirine dönüşümünde etkilidir.
Kaynakları: A vitamininin retinol formu karaciğer, balık yağı, süt, tereyağı ve yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerde, karoten formu bitkisel kaynaklı besinlerde bulunur. Havuç, kış kabağı, kırmızı biber, kayısı, portakal, şeftali, siyah üzüm, mürdüm eriği gibi kırmızı, sarı, turuncu renkli sebzeler ve meyveler ile ıspanak, pazı, roka, maydanoz, nane gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, karotenden zengin besinlerdir.
E VİTAMİNİ
Yağda çözünen bir vitamindir. E vitamini biyolojik etkinliğini tokoferol şeklinde gösterir. Tokoferol bitki ve hayvan dokularında bulunur. E vitamininin en önemli işlevi antioksidan özelliğidir. Mide, bağırsak ve karaciğer hücrelerinde A vitamininin oksidasyonunu önleyerek bu vitaminin organizmada etkisini artırır ve karaciğerde depo edilmesini sağlar. Hücre zarının yapısına giren çoklu doymamış yağ asitlerinin oksidasyon etkisiyle yıkımını önler. Güneşin oluşturduğu oksidasyon stresine karşı lensleri koruyarak katarakt gelişimini geciktirir. Vücutta oluşan ya da dışardan insanı etkileyen radyasyon, ozon ve zararlı kimyasallardaki reaktif oksijen türleri ve serbest radikalleri etkisizleştirerek kanser oluşum riskini azaltır.
Kaynakları: Bitkisel yağlar, kepeği ayrılmamış tam tahıl ürünleri, kuru yemişler, yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, maydanoz, roka vb) ve kuru baklagillerdir. Et, yumurta ve balıkta da bir miktar bulunur. Tahıl tanelerinin embriyosu E vitamininden zengindir. Ancak işlenme sırasında, büyük ölçüde kayba uğrar.
A VİTAMİNİ
Yağda çözünen bir vitamindir. Hayvan dokularında retinoidler, bitki dokularında karotenoidler şeklinde bulunur. A vitamininin öncüsü olan karotenoidler, vücutta retinole dönüşerek A vitamini etkinliği gösterirler. Bitki dokularının sarı ve turuncu renkli olması A vitamini etkinliği olduğunu gösterir.
A vitamini vücutta işlev olarak ;
- Gözün değişik ışık durumlarında görebilmesini sağlar.
- Deri ve organları saran koruyucu epitel dokunun bütünlüğünü sağlar.
- Embriyonik gelişimde önemli rol oynar, böylece beyin, omurilik, kalp ve kulak gibi organların ve kemiklerin gelişimini sağlar.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Karotenoidler, antioksidan özelliği nedeniyle kansere karşı koruyucudur.
- Demir metabolizmasında ve troid hormonlarının birbirine dönüşümünde etkilidir.
Kaynakları: A vitamininin retinol formu karaciğer, balık yağı, süt, tereyağı ve yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerde, karoten formu bitkisel kaynaklı besinlerde bulunur. Havuç, kış kabağı, kırmızı biber, kayısı, portakal, şeftali, siyah üzüm, mürdüm eriği gibi kırmızı, sarı, turuncu renkli sebzeler ve meyveler ile ıspanak, pazı, roka, maydanoz, nane gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, karotenden zengin besinlerdir.
E VİTAMİNİ
Yağda çözünen bir vitamindir. E vitamini biyolojik etkinliğini tokoferol şeklinde gösterir. Tokoferol bitki ve hayvan dokularında bulunur. E vitamininin en önemli işlevi antioksidan özelliğidir. Mide, bağırsak ve karaciğer hücrelerinde A vitamininin oksidasyonunu önleyerek bu vitaminin organizmada etkisini artırır ve karaciğerde depo edilmesini sağlar. Hücre zarının yapısına giren çoklu doymamış yağ asitlerinin oksidasyon etkisiyle yıkımını önler. Güneşin oluşturduğu oksidasyon stresine karşı lensleri koruyarak katarakt gelişimini geciktirir. Vücutta oluşan ya da dışardan insanı etkileyen radyasyon, ozon ve zararlı kimyasallardaki reaktif oksijen türleri ve serbest radikalleri etkisizleştirerek kanser oluşum riskini azaltır.
Kaynakları: Bitkisel yağlar, kepeği ayrılmamış tam tahıl ürünleri, kuru yemişler, yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, maydanoz, roka vb) ve kuru baklagillerdir. Et, yumurta ve balıkta da bir miktar bulunur. Tahıl tanelerinin embriyosu E vitamininden zengindir. Ancak işlenme sırasında, büyük ölçüde kayba uğrar.